Het volgende stukje is onderdeel van Elektra voor Beginners maar verdient wel een apart plekje.
Subwoofers zijn er voor de lage tonen van ongeveer 20Hz tot zo’n 100Hz (bass) en worden meestal vanwege het formaat in de kofferbak geplaatst.
Ook is er eigenlijk altijd wel een versterker bij nodig.
Welke subwoofer je wilt, welk formaat en in wat voor subwooferkist ligt allemaal aan jouw muzieksmaak en oortjes.
De een wil een 8″ in een gesloten kistje
De ander 4×15″ op de plek die je vroeger achterbank noemde in een gepoorte kist.
Spoelen.
Alle subwoofers hebben een plus en een min, deze sluit je uiteraard aan op de plus en min van de speakeruitgangen op de versterker.
Hier praat je dan over enkelspoels, Single Voice Coil of SVC.
Sommige subwoofers hebben 2x plus en 2x min
Dan praat je over een dubbelspoels subwoofer, Dual Voice Coil of DVC
En er zijn zelfs Quad Coils te vinden met 4 paar aansluitingen.
Spoelen in serie of Parallel
In onderstaande afbeelding zie je dat linksboven en linksonder parallel geschakeld is.
Rechtsboven en rechtsonder noemen wij in Serie.
Serie:
Als een woofer 2 x 4 ohm is mag je dit optellen (8ohm) en zal je versterker dus op 8 ohm spelen
Parallel:
Als een woofer 2x 4 ohm is komt er een rekensommetje aan te pas en dan kom je op 2Ohm uit.
Op collegasite 12VHifi is een handige calculator te vinden waarop vele combinaties in te voeren zijn.
Een versterker kan nu vaker meer vermogen leveren dan dat hij met de spoelen in serie deed.
Maar controleer ook hier altijd weer wat de versterker levert en of dit kan.
Veel mensen denken dat je een subwoofer van bijv 500Watt RMS maar een versterker mag geven tot 500Watt RMS
Beter is juist om een zwaardere versterker er aan te hangen.
Je versterker kan namelijk beter onder controle gehouden worden en je zult mits goed afgesteld niet zo snel alles opblazen.
Voor afstellen van een versterker kun je kijken op Versterker afstellen tutorial.
Behuizing.
Maar ook de juiste behuizing is cruciaal voor een subwoofer.
Is deze te groot of juist te klein dan zal een subwoofer niet optimaal presteren.
Hetzelfde geldt voor een bassreflexpoort.
Sommige subwoofers zijn hier bijvoorbeeld niet geschikt voor.
In veel gevallen zal bij een subwoofer een boekje meegeleverd worden waarin diverse behuizingen aangeraden worden.
Ook zullen deze op de sites van de producent vaak te vinden zijn.
Elk type behuizing heeft zijn voor en nadelen.
Gesloten behuizing:
voordelen:
- compacte kast
- geleidelijke afval in het laag (12 dB/oct)
- zwaar belastbaar
- uitstekende transiëntweergave (‘snel’)
- eenvoudige kastconstructie
- minder kritisch t.a.v. ontwerp- en constructiefouten.
nadelen:
- niet erg efficiënt
- lagere belastbaarheid en hogere vervorming in het hogere bass-bereik.
Bassreflex behuizing
Een populiare manier van inbouwen is de bass-reflex of gepoorte behuizing. Vooral voor de liefhebbers van zeer diepe en harde bass is het de beste oplossing.
voordelen:
- 3 – 4 dB effiënter dan een gesloten box
- minder vervorming en hogere belastbaarheid in het hogere bassbereik
- mits goed ontworpen en gebouwd, diepere bassweergave
nadelen:
- grotere kast
- zeer kritisch t.a.v. ontwerp- en constructiefouten (woofer kan simpel worden opgeblazen)
Bandpass Behuizing.
Behuizing waarbij de speaker in de kast is ingebouwd. Afhankelijk van het type met een gesloten of gepoorte ruimte achter de speaker, en altijd met een gepoorte ruimte vóór de speaker. De versie met 2 poorten heet dual-reflex-bandpass (of 6de orde bandpass), met een enkele poort wordt single-reflex-bandpass (of 4de orde bandpass) genoemd.
voordelen:
- hoge efficiëntie en diep doorlopende bass
- goede demping van de speaker, hoge belastbaarheid
- speaker afgeschermd, zodat ‘ie beschermd is tegen rondslingerende spullen.nadelen:
- moeilijk ontwerp en ingewikkelde constructie
- woofer is ‘onhoorbaar’ overbelastbaar
- transiëntweergave sterk afhankelijk van de gekozen afstemming, klinkt meestal ‘traag’
- grote kast
T/S Parameters.
Maar het is ook mogelijk zelf een behuizing uit te rekenen dmv de meegeleverde Thiele en Small parameters. (T/S Paramaters)
Door deze in te voeren in een programma als Winisd kun je met de juiste instellingen berekenen wat voor soort behuizing goed zal werken.
Dit noemen wij ook wel kist-simulatie.
Hieronder de betekenis van de T/S Parameters.
| Fs | resonantiefrequentie speaker in free air [Hz] |
| Fc | systeem resonantiefrequentie gesloten box [Hz] |
| Fb | systeem resonantiefrequentie bassreflex box [Hz] |
| F3 | Frequentie [Hz] waarbij systeem-output 3dB gedaald is |
| Vas | Hoeveelheid lucht [L] met dezelfde akoestische compliantie als de mechanische compliantie (Cms) van de speaker |
| D | Effectieve speaker diameter [cm] |
| Sd | Effectieve piston oppervlakte [cm²] |
| Xmax | Maximale lineaire conusuitslag [mm] |
| Vd | Maximale lineaire volume verplaatsing (Sd x Xmax) [cm³] |
| Re | DC weerstand [Ohm] |
| Rg | Bron impedantie (inclusief kabels, filters etc.) [Ohm] |
| Qms | Q ten gevolge van mechanische verliezen bij resonantiefrequentie Fs |
| Qes | Q ten gevolge van electrische verliezen bij resonantiefrequentie Fs |
| Qts | Q ten gevolge van Qes//Qms bij resonantiefrequentie Fs |
| Qmc | Q ten gevolge van mechanische verliezen bij systeem resonatiefrequentie Fc |
| Qec | Q ten gevolge van electrische verliezen bij systeem resonantiefrequentie Fc |
| Qtc | Q ten gevolge van Qes//Qmc bij systeem resonantiefrequentie Fc |
| Ql | Q ten gevolge van kastlek bij systeem resonatiefrequentie Fb |
| Qp | Q ten gevolge van poortverliezen bij systeem resonantiefrequentie Fb |
| n0 | Referentie efficiëntie [%] |
| Cms | Mechanische compliantie van de speaker [m/N] |
| Mms | Effectieve mechanische massa [g] |
| Rms | Mechanische verliezen van de speaker [kg/s] |
| BL | Electromagnetische kracht van de magneet [m/N] of [Tm] |
| Pa | Acoustische belastbaarheid [W] |
| Pe | Electrische belastbaarheid [W] |
Bronvermelding: www.12vhifi.nl
