Omdat er toch nog wel onduidelijkheid is over het hoe en wat met caraudio heb ik besloten er maar een soort howto over te maken.
Veel dingetjes heb ik geleerd met de EMMA wedstrijden waar ik aan deel genomen heb en gejureerd heb.
Maar veel is gewoon het betere logisch denk werk.
Kabels en kleurtjes:
Zoals vele wel zullen weten hebben de meeste kleurtjes in de elektronicawereld hun eigen betekenis.
Zo is rood + (plus)
En zwart – (min/negatief/massa)
Helaas mag je daar nooit vanuit gaan, meten is altijd weten !!!
Uiteraard mag je best een rode kabel als min gebruiken en een zwarte als plus.
De kabel is immers hetzelfde alleen de kleur van de mantel is anders.
Je moet er wel rekening mee houden dat het verwarring kan veroorzaken als anderen aan je auto werken of je zelf niet meer weet wat wat is.
Het beste kun je het ook consequent doen
Gebruik je bijv als speakerkabel een kabel die paars/geel (omdat het zo mooi staat bij je auto ofzo, weet ik veel) is en je besluit de paarse voor plus te gebruiken doe dit dan ook overal zo.
Soms zie je als je een 2 aderige speakerkabel die geen kleurtjes heeft split dat een ader een soort ribbeltje heeft en de andere ader helemaal glad is.
Gebruik dan bijv die ene met het ribbeltje als min en de ander als plus.
Zolang je het maar consequent doet natuurlijk.
Headunit (hu):
Waar het bij iedereen begint is natuurlijk de headunit (Radio/cd/dvd speler)
Vrijwel elke hu heeft een ingebouwde versterker met 4 speakeruitgangen.
1 voor links, 2 voor rechts, 3 achter links, 4 achter rechts.
Headunits zijn erg makkelijk te installeren in huidige auto’s dmv de iso stekkers die in vrijwel elke auto te vinden is.
Deze iso stekkers bestaan uit 2 stekkers, 1 stekker is voor de voeding en de andere speakers en passen maar op 1 manier in elkaar.
De meeste lijken me duidelijk
Enkele zal ik wel uitleggen.
5: antenna remote
Deze werd vroeger vooral gebruikt om bij luxe auto’s de antenne uit te laten schuiven als de radio aangezet werd. tegenwoordig wordt hij gebruikt om de versterker aan en uit te zetten (meer later hierover bij stukje versterkers)
Kort gezegd komt hier dus 12V op te staan wanneer de radio aangaat (niet teveel op aansluiten is puur een stuurstroom)
4: illumination
Wanneer je hier je autoverlichting op aansluit zal de radioverlichting iets dimmen wanneer je de verlichting van de auto aanzet, hoeft niet aangesloten te worden.
1 en 2 (geschakelde) plus:
Een van deze staat altijd 12v op vanuit de auto de ander alleen als het contact aan is.
Op deze manier gaat de hu aan wanneer je het contact aanzet.
Gek genoeg hebben auto’s van de VW groep besloten deze precies anders om te doen daarom kun je ze altijd omwisselen.
8: telmute
Wanneer er een carkit gemonteerd is kun je deze hier op aansluiten, wanneer er telefoon is zal het geluid gedempt worden.
En uiteraard de antenne aansluiting.
Er zijn hier 2 varianten in te vinden bij zowel de auto zijde als hu zijde, gelukkig zijn er ook verloopjes beide kanten op.
Ook zijn de meeste hu’s voorzien van rca aansluitingen.
Dit zijn eigenlijk tulp stekkers en bedoeld om een geluids signaal naar eventuele versterkers te krijgen
Speakers
Speakers heb je in vele soorten en maten.
Coax speaker:
Dit zijn speakers met het tweetertje voor de hoge tonen op het woofertje gemonteerd
Composet:
Hierbij zijn de woofer en tweeter los van elkaar en zit er (meestal) een los filter bij
De meest gebruikte soort in standaard auto’s is coax maar je komt steeds vaker composets ook tegen.
Maar de meest gebruikte in serieuze installs is zeker de compo.
Want bij deze kun je de speaker hoger monteren wat de geluidskwaliteit ten goede komt.
Welke maat je moet hebben ligt er net aan of je het kwijt kan en/of je er voor wilt verbouwen.
In hoedeplanken worden meestal 6×9 (is 6 inch x 9 inch formaat) gemonteerd.
Voor elke speaker geld hoe vaster gemonteerd hoe beter.
Gek genoeg zou gewapend beton dus het beste zijn (heb ik wel eens gezien!)
Maar de meesten gebruiken MDF hiervoor.
Hiermee zullen de bassen veel beter tot hun recht komen.
Indien mogelijk raadt ik iedereen aan om speakers niet in de standaard kunststof ringen die vaak in auto’s zitten te monteren maar deze te vervangen voor een mdf ring.
Neem dan minstens 18mm dikte en geef deze een likje verf tegen het vocht.
Hoedeplanken voorzien van speakers is het makkelijkste om er simpelweg een plaat mdf onder te schroeven waar de speakers in vastgezet worden.
Op deze manier zie je er van bovenaf niks van en heb je toch goed geluid.
Versterkers:
Nu heeft vrijwel elke hu een ingebouwde versterker maar voor sommigen is dit niet genoeg.
Gelukkig zijn er tal van soorten versterkers op de markt.
Allereerst koop nooit een versterker omdat er 15miljoengigwatt piekvermogen uitkomt.
RMS vermogens kun je beter naar kijken.
Ook geld bij versterkers als het te mooi is om waar te zijn is dit ook zo.
Een 3000Watt RMS versterker koop je echt niet nieuw voor 300 euro, ook niet bij de mediamarkt (zeker niet)
Monoversterker:
Is een 1 kanaals versterker en wordt dan meestal gebruikt voor een of meerder subwoofers.
2kanaals versterker:
Zegt het al, heeft 2 kanalen.
Wordt vaak gebruikt om speakers op aan te sluiten.
Maar je kan ook meestal de kanalen bruggen.
Je neemt de plus van het ene kanaal en de min van de andere en hebt zo de vermogens van beide kanalen om er bijv een subwoofer op aan te kunnen sluiten.
3kanaals versterker:
Zegt het ook al, heeft 3 kanalen waarvan er een voor een subwoofer bedoeld is, niet brugbaar.
4 kanaals:
Zelfde verhaal als de 2 kanaals maar dan x2
5 kanaals:
Zelfde verhaal als de 3 kanaals maar dan met 4 kanalen voor speakers.
Elke versterker heeft de volgende aansluitingen.
Plus:
Hier komt een kabel op direct vanaf de accu.
Uiteraard moet er wel een zekering tussen tot 30cm vanaf de accu.
Soms zie ik wel eens dat mensen (met één accu onder de motorkap) die hem in de kofferbak gemonteerd hebben.
Als je vraagt waarom: Ja ik vind het zonde om hem onder de motorkap te monteren en zo is mijn versterker ook gezekerd.
Dit is dus FOUT !!
Een zekering zekert alleen wat er NA de zekering komt.
Alles wat ervoor zit is onbeveiligd.
Daarom monteer je hem zo dicht mogelijk bij de accu.
Een ander misverstand is de dikte van de voedingskabel.
Ik zie nog regelmatig versterkers aangesloten met speakerkabel (ja is zo handig want in een kabel heb je meteen een plus en een min :-\)
Alle kabels tot 10mm² is niet geschikt om een knappe versterker aan te hangen.
Ook hoef je zeker niet bang te zijn dat je te dikke kabels hebt, dat is er niet namelijk 😉
En vergeet ook niet wanneer je een pluskabel vanaf de accu trekt er een minstens zo dikke kabel vanaf de min van de accu naar het chassis bij moet komen.
Min:
Deze verbindt je met een minstens zo dikke kabel als de plus naar een goed stevig kaalgeschuurd punt op het chassis.
Vaak worden hierbij een gordel of achterbank bout voor gebruikt.
Voor het chassis van een auto geldt dat je deze als 35m² mag rekenen.
Heb je dus een 50mm² pluskabel kun je beter een minkabel van 50mm² ook naar de accu trekken.
RCA:
Hier komt het geluidssignaal (laag voltage) vanaf de radio op binnen.
Eigenlijk zijn dit gewoon tulp stekkers zoals we ze ook kennen op de hifisets thuis.
Gebruik echter nooit home hifi tulpkabels maar RCA kabels die bedoeld zijn voor in de auto.
Deze zijn (meervoudig) afgeschermd om storingen te voorkomen.
Leg deze ook aan de andere kant van de auto als de pluskabel
Remote:
Weet je nog die blauwe draad bij de isostekkers van de hu.
Die komt hierop dus.
Deze zorgt ervoor dat je versterker aangaat als de hu aangaat.
En ook belangrijk, dat de versterker uitgaat als de hu uitgaat en je accu niet leegtrekt.
high voltage input:
Sommige versterkers hebben deze aansluiting.
Deze kun je gebruiken als je hu geen rca aansluiting heeft.
Dit is vaak bij hu’s die af fabriek geleverd worden en je dus het halve dashboard moet vervangen als je een andere normale hu wilt.
Op deze aansluitingen kun je dus de normale speakerkabels vanaf de hu aansluiten en sluit je niks aan op de rca.
Monteer versterkers goed stevig vast (meer ook hier later weer over)
Subwoofers:
Subwoofers zijn er voor de lage tonen (bass) en worden meestal vanwege het formaat in de kofferbak geplaatst.
Ook is er eigenlijk altijd wel een versterker bij nodig.
Welke subwoofer je wilt, welk formaat en in wat voor subwooferkist ligt allemaal aan jouw muzieksmaak en oortjes.
De een wil een 8″ in een gesloten kistje
De ander 4×15″ op de plek die je vroeger achterbank noemde in een gepoort kistje.
Alle subwoofers hebben een plus en een min, deze sluit je uiteraard aan op de plus en min van de speakeruitgangen op de versterker.
Sommige subwoofers hebben 2x plus en 2x min
Dan praat je over een dubbelspoels subwoofer.
Deze kun je op 2 manieren aansluiten
Spoelen in serie of Parallel
In onderstaande afbeelding zie je dat linksboven en linksonder parallel geschakeld is.
Rechtsboven en rechtsonder noemen wij in Serie.
Als een woofer 2 x 4 ohm is mag je dit optellen (8ohm) en zal je versterker dus op 8 ohm spelen
Kijk in het boekje van je versterker hoeveel hij dan kan leveren.
Spoelen parallel:
Als een woofer 2x 4 ohm is komt er een rekensommetje aan te pas
Dit zal op 2ohm uitkomen.
Een versterker kan nu vaker meer vermogen leveren dan dat hij met de spoelen in serie deed.
Maar controleer ook hier altijd weer wat de versterker levert en of dit kan.
Veel mensen denken dat je een subwoofer van bijv 500Watt RMS maar een versterker mag geven tot 500Watt RMS
Beter is juist om een zwaardere versterker er aan te hangen.
Je versterker kan namelijk beter onder controle gehouden worden en je zult mits goed afgesteld niet zo snel alles opblazen.
Bevestiging:
De hu dient uiteraard goed vast in het dashboard te zitten.
Of in het meegeleverde inbouwframe welke op zijn beurt in het dashboard vast zit.
Of je bout net als ik de hu gewoon vast aan het dashboard.
Hoe het ook zij, hij moet wel vast. (meer later hierover)
Versterkers dienen uiteraard ook aan een vast onderdeel van de auto gemonteerd te worden.
Niet aan hoedeplanken dus (meer later hierover)
Subwooferkisten moeten ook vastgezet worden.
Vaak is dit lastig omdat met toch wel eens bij het reservewiel wil of hem eruit wil halen om de boodschapjes kwijt te kunnen.
Een goede oplossing is met een of 2 bouten met ringen vastbouten aan het chassis van de auto. (meer later hierover)
Hier het waarom vast zetten.
Bij een simpele kop staart botsing heb je te maken met g krachten.
Deze kunnen zomaar 5g zijn.
Dat betekend dat een voorwerp met 5 keer zijn eigen gewicht naar voren komt.
Een persoon van 90 kilo zal dus met 450kg naar voren komen.
Gelukkig hebben we de gordel en vaak airbag om het ons te laten overleven.
Een paraplu van ongeveer 2kilo (weet ik veel wat zo’n ding weegt) komt dus met 10kg naar voren.
Ik heb wel eens een foto gezien waar deze als een speer door het voorraam stak.
Gelukkig zat er niemand tussen.
Een subwoofer weegt al gauw 10kg (de mijne ongeveer 25)
Dan komt er een kist omheen van laten we zeggen 10kg (De mijne 300kg :P)
Das dus 20kg
x5 is 100kg.
En geloof mij je achterbank is hier niet op gebouwd om dit tegen te houden.
Een hu die niet goed gemonteerd is kan als een ongeleide projectiel door de hele cabine van de auto schieten.
En die versterker en MDF hoedeplank (chop chop)
Daarom, zet alles goed vast 😉
Ik vindt het even best zo, morgen zal ik hier verder aan gaan
Een goede aanrader is trouwens http://www.12vhifi.nl
Hier is nog veel meer info te vinden
Hieronder volgt nog even een stukje wat ik getikt had over Elektro
Even wat anders.
Electrotechniek voor beginners in jip en janneke taal.
Altijd makkelijk omdat je er in de auto ook regelmatig mee te maken krijgt voornamelijk caraudio
Daarom zal deze uitleg vooral caraudio gericht zijn.
Veel mensen hebben het over stroom en zeggen er dan volt bij.
Dat klopt dus niet.
Hier zal ik een en ander proberen uit te leggen
overigens tik ik dit verhaal zo uit mn hoofd en haal ik dit niet van internet af ofzo
Eerst deze uitleg
Spanning (U), wordt aangegeven in Volt (V) (Met hoofdletter)
Stroom (I), wordt aangegeven in Ampere (A)
Weerstand (R), wordt aangegeven in Ohm (Ω)
Vermogen (P) wordt aangegeven in Watt (W)
Wat betekend het allemaal
Met spanning meet je het voltage verschil tussen 2 punten.
Op een autoaccu zal dit bijv tussen plus en min ongeveer 13Volt zijn
Stroom is de hoeveelheid stroom die door een kabel (of geleider) gaat.
Weerstand: Eigenlijk alles wat je aansluit op een stroombron is weerstand.
Zelfs als je niks er op aansluit want de lucht tussen bijv de plus en min van een losse accu is weerstand (wel erg grote weerstand maar toch)
Hoe lager de weerstand dichter je bij een kortsluiting zit.
Eigenlijk kan ik het beter met een plaatje uitleggen
Een tuinslang ja
Spanning is in dit geval het verschil tussen de kraan en sproeier.
Je hebt namelijk een hoeveelheid water die van de kraan naar sproeier wil
Dit is met elektro net zo
Stroom is in dit geval de hoeveelheid water die door de slang gaat.
Je snapt hoe meer water (stroom) er door de slang (kabel) wil hoe moeilijker dit wordt
Dit komt door de dikte van de slang (Weerstand)
Als je een dikkere slang hebt gaat dit makkelijker dan met een dunnere slang (kabel)
vervang nu de slang door een stroomkabel van bijv je accu naar versterker en voila
Hoe dikker de kabel hoe meer stroom je versterker kan ontvangen.
Er zijn ook wat formules in het leven geroepen
Deze zijn afgeleid van de belangrijkste
U=I x R ofwel Spanning = Stroom x Weerstand.
Spanning staat eigenlijk altijd wel vast
Weerstand eigenlijk ook wel
Stroom daarentegen niet.
Laten we een voorbeeldje doen met een versterker en een speaker erop.
Stel je hebt een constante toon die ervoor zorgt dat je versterker constante spanning 20V heeft tussen de plus en min van de speaker uitgang.
Je sluit er een subwoofer op aan van 4Ohm (meestal in caraudio gebruikt)
Weerstand van kabels en aansluitingen verwaarlozen we even.
U=IxR
20=Ix4 I= dus 5A
Dit betekend dat er een stroom door de kabels gaat van 5Ampere
Sluit er nu een subwoofer op aan van 2Ohm ipv die van 4Ohm
U=IxR
20=Ix2 I=10A
Je ziet nu dat met hetzelfde voltage meer Ampere uit de versterker komt.
Een andere populaire formule is P=UxI
Dit is om vermogen uit te rekenen
Als we van de eerste bovenstaande uitgaan krijgen we dit
P=UxI
P=20×5 P=100W
Ofwel de versterker geeft op dit moment 100W
Met die 2Ohm speaker krijgen we dit:
P=UxI
P=20×10 P=200W
Dus een verdubbeling 😉
Dan is er nog weerstanden optellen.
Want het komt natuurlijk wel eens voor dat je bijv meerdere speakers aansluit.
Sluit je die in serie aan heb je een makkie
In serie
Dat is dus gewoon de plus van de ene met de min van de andere verbinden.
De overige plus en min gebruik je nu om hem ergens op aan te sluiten.
Hier kun je de weerstanden simpelweg optellen
Rt= R1+R2 enz
Oftewel 2 speakers van 4 ohm worden 8 ohm. simpel ga ik niet moeilijk over doen ook
Parallel is wat lastiger
Hier sluit je de plussen op elkaar en de minnen ook
Hier is dan deze formule voor nodig
Rt = R1 X R2
————
R1 + R2
Dus met 2 4Ohm speakers moet je dit doen
R1xR2 4×4 = 16
R1+R2 4+4 = 8
16 delen door 8 = 2Ohm
Eigenlijk is de originele formule wat lastiger maar deze voldoet prima.
Om het helemaal makkelijker te houden wanneer deze voor speakers gebruikt wordt
2 dezelfde weerstanden parallel kun je gewoon delen
2 4Ohm speakers worden dus 2Ohm
2 8Ohm speakers worden dus 4Ohm
Je ziet dus dat in serie de weerstand hoger wordt
Dit is logisch
Gaan we weer uit van die tuinslang van daarnet.
In serie (dus 2 slangen achter elkaar) is het moeilijker er doorheen te komen
Parallel daarentegen wordt de weerstand kleiner
Want als je 2 tuinslangen naast elkaar zou gebruiken wordt het makkelijker er doorheen te komen 😉
Uiteraard is het ook mogelijk speakers parallel en in serie aan te sluiten
Ik hoop dat het voor sommigen nu wat duidelijker is.
Nogmaals ik heb dit zo uit mn hoofd gemaakt
Ik heb alleen die voor de weerstand parallel even moeten opzoeken maar dat is omdat ik met gelijke weerstanden dit simpelweg zonder na te denken op kan noemen.
uiteraard met dank aan 12vhifi voor de schema’s.
